Ceza Hukuku Nedir?
Ceza Hukuku tüm diğer hukuk dalları gibi ilk etapta toplumsal düzeni sağlamayı hedeflemektedir. En temel görevi ise; toplum nezdinde hayati önem taşıyan değerlere verilen zararı suç olarak tanımlayıp bu suçları işleyen bireylere gerekli cezai yaptırımı uygulamaktır. Cezalandırma hak ve yetkisi devletin elindedir. Suç şüphesinin öğrenildiği ilk andan itibaren başlayan muhakeme süreci, devlet tarafından soruşturma ve kovuşturma birimlerince ifa edilmekte; muhakeme sonuçlandığında kesinleşen hüküm de yine devlet eliyle infaz edilmektedir. Ceza Hukuku genel itibariyle şu üç ana başlık altında incelenir:
- Maddi Ceza Hukuku: Burada; suç unsurları, ceza sorumluluğu için gerekmekte olan koşullar ve uygulanacak olan yaptırımlar konu edilir. Örneğin; kasten öldürme, kasten yaralama, dolandırıcılık, mala zarar verme ve hırsızlık gibi suçlar Maddi Ceza Hukuku tarafından incelenen suç tipleridir.
- Ceza Muhakemesi Hukuku: Bir suçun işlenip işlenmediği, eğer işlendiyse kim tarafından ve ne şekilde işlendiğine yönelik yapılan araştırma ve yargılama sürecini incelemektedir. Burada amaç gerçeği ortaya çıkarmakla birlikte insan haklarına da zarar vermemektir.
- Ceza İnfaz Hukuku: Yargılama süreci sonucunda uygulanmasına karar verilen yaptırımların nasıl infaz edileceğini belirlemektedir.
Ceza Hukuku’nun kaynakları doğrudan ve dolaylı kaynaklar olmak üzere ikiye ayrılırlar. Doğrudan kaynaklar; Anayasa, kanunlar ve milletlerarası anlaşmalardır. Dolaylı kaynaklar ise sadece uygulanacak olan kuralın yorumlanmasında kullanılan; mahkeme içtihatları, doktrin v.b. olarak kabul edilmektedir. Ceza Hukuku’nun birtakım ilkeleri de mevcuttur.
Bu İlkeler;
- Kusur İlkesi: Kişi, işlediği suçtan ötürü kusurluysa eğer kusuru oranında cezalandırılacaktır. Ortada bir suç eyleminin var olması, her halükarda kişinin cezalandırılabileceği manasına gelmez. Kişi hakkında ceza yaptırımının ifa edilebilmesi için suç teşkil eden haksızlık sebebiyle kusurlu bulunması gerekmektedir. Nitekim kişi olayda kusurlu görülmüyorsa cezalandırılması da söz konusu olmayacaktır.
- Suçta ve Cezada Kanunilik İlkesi: Burada hedef; devletin bireye karşı keyfi bir karar almasının önüne geçmektir. Dolayısıyla kanunda açık ve net bir şekilde suç olarak kabul edilmeyen bir eylemden ötürü hiç kimsenin cezalandırılması mümkün değildir.
- Belirlilik İlkesi: Bu ilkenin amacı; suç tanımının ve suç unsurlarının net bir şekilde ifade edilmesi, hangi tür davranışların suç teşkil edeceği ve suçun işlenmesi halinde hangi cezai yaptırımlarla karşı karşıya kalınacağının herkes tarafından anlaşılmasıdır.
- Kıyas Yasağı: Bu ilkeye göre; kanunun apaçık suç olarak tanımlamadığı bir eylem, kanunda benzerlik gösteren başka bir eylemle kıyaslanıp suç kapsamında değerlendirilemez. Bunun yanı sıra var olan hukuk boşluğunun örf, adet ve geleneklerle doldurulması da söz konusu olamaz.
- Geriye Yürütme Yasağı: Kişi ancak suç işlediği tarihte yürürlükte olan kanunlara göre cezalandırılabilir. Eylem, gerçekleştikten sonra yürürlüğe giren bir kanunda suç olarak yer almışsa eğer bu kanun geçmişe yürütülerek kişiye cezai yaptırım uygulanamaz. Fakat bu kuralın bir istisnası bulunmaktadır. Suç, işlendiği tarihten sonra yürürlüğe giren kanunla beraber suç olmaktan çıkarılmışsa, işlendiği tarihte yürürlükte olan kanuna göre suç oluşturmasına rağmen, kişi cezalandırılmayacaktır
